ظرفیت بازار گیاهان دارویی ایران به ۱۵ میلیارد دلار می‌رسد؛ زعفران در صدر صادرات
به گزارش خبرگزاری مهر و به نقل از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، نشست بررسی فرصت‌ها و چالش‌های تجارت گیاهان دارویی ایران در تاریخ ۱۵ بهمن‌ماه، با حضور دبیر ستاد توسعه فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی و جمعی از شرکت‌های دانش‌بنیان، در محل معاونت علمی برگزار شد.
این نشست با هدف تعامل و هم‌افزایی میان فعالان این حوزه، به دنبال شناسایی موانع و ارائه راهکارهای مناسب برای توسعه تجارت گیاهان دارویی ایران بود.
افزایش گرایش جامعه به طب سنتی و گیاهان دارویی
دامون رزمجویی، دبیر ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی، با اشاره به سابقه طولانی ایران در علم طب سنتی و گیاهان دارویی، اظهار داشت: استقبال فزاینده مردم از روش‌های درمانی طبیعی، به‌ویژه در سال‌های اخیر، نشان‌دهنده افزایش توجه به این حوزه است.
وی با تأکید بر گسترش بیماری‌های نوظهور، به‌ویژه بیماری‌های عفونی، خاطرنشان کرد: این عوامل موجب شده است که جامعه بیش از پیش به استفاده از گیاهان دارویی روی بیاورد. همچنین حمایت سازمان بهداشت جهانی از این رویکرد، نقش مهمی در افزایش آگاهی عمومی داشته است.
رزمجویی در ادامه از اقدامات انجام‌شده در راستای توسعه این صنعت خبر داد و افزود: ستاد توسعه فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی به عنوان یک نهاد تسهیل‌گر، وظیفه شناسایی چالش‌ها و ارائه راهکارهای مؤثر را بر عهده دارد.
زعفران در صدر صادرات؛ نقشه راه توسعه این صنعت
دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی با اشاره به سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی، مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۹۲، بیان کرد: این سند در دو بخش اصلی گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی و همچنین طب سنتی و داروسازی سنتی تدوین شده است.
در حوزه گیاهان دارویی، ۸ هدف کلان، ۱۰ راهبرد و ۲۹ اقدام، و در بخش طب سنتی، ۷ هدف کلان، ۱۱ راهبرد و ۴۷ اقدام پیش‌بینی شده است. توسعه صادرات، ورود به ۱۰ بازار برتر جهانی، افزایش ارزش افزوده و رقابت‌پذیری بین‌المللی، ساماندهی تولید، توزیع و تجاری‌سازی محصولات از جمله اهداف این سند محسوب می‌شود. همچنین، تدوین استانداردهای ملی و بین‌المللی و حمایت از ایجاد تشکل‌های تخصصی و شبکه‌سازی بین‌المللی از دیگر برنامه‌های این سند است.
زعفران؛ پیشتاز صادرات گیاهان دارویی ایران در سال ۱۴۰۲
سید سیف سهندی، معاون ستاد توسعه فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی، با اشاره به وضعیت اقتصادی این حوزه، اعلام کرد: ارزش تولید و برداشت گیاهان دارویی در کشور بین ۱.۵ تا ۲ میلیارد دلار برآورد شده است. در سال ۱۴۰۲، میزان واردات گیاهان دارویی ۰.۱۵ میلیارد دلار، صادرات ۰.۵ میلیارد دلار و واردات اسانس و عصاره ۰.۳ میلیارد دلار بوده است.
وی همچنین با اشاره به چشم‌انداز بازار گیاهان دارویی و طب سنتی تا سال ۱۴۰۴، اظهار داشت: این بازار ظرفیت دستیابی به ارزشی در حدود ۱۳ تا ۱۵ میلیارد دلار را دارد. زنجیره ارزش صنایع گیاهان دارویی حدود ۱۰ تا ۱۱ میلیارد دلار و زنجیره ارزش طب سنتی بین ۲.۷ تا ۴ میلیارد دلار برآورد شده است.
سهندی با اشاره به سطح زیر کشت گیاهان دارویی در سال ۱۴۰۲، اعلام کرد: این میزان حدود ۲۲۴ هزار هکتار بوده که نیمی از آن به کشت زعفران اختصاص داشته است. پس از زعفران، زیره سبز با ۱۵ درصد، گل محمدی با ۱۰ درصد و خاکشیر با ۵ درصد، بیشترین سطح زیر کشت را به خود اختصاص داده‌اند.
وی همچنین میزان تولید گیاهان دارویی در سال ۱۴۰۲ را حدود ۲۰۴ هزار تن اعلام کرد و افزود: گل محمدی با ۲۳ درصد، حنا با ۱۳ درصد و زیره سبز با ۷ درصد، بیشترین سهم را در تولید این محصولات داشته‌اند.
چالش‌های صادرات گیاهان دارویی ایران
سهندی با بیان اینکه ایران در رتبه ۱۶ صادرکنندگان گیاهان دارویی قرار دارد، خاطرنشان کرد: ارزش صادرات این محصولات در سال‌های اخیر کاهش داشته است. با این حال، زعفران همچنان با سهم ۵۹ درصدی از کل صادرات، جایگاه نخست را در میان گیاهان دارویی صادراتی ایران دارد.
پس از زعفران، سیر با ۱۱ درصد، کرفس با ۷.۶ درصد، گشنیز و عصاره شیرین‌بیان هرکدام با ۴ درصد، از دیگر اقلام مهم صادراتی به شمار می‌روند. همچنین، ۱۳.۳ درصد از ارزش صادراتی این حوزه مربوط به فرآورده‌های مشتق‌شده از گیاهان دارویی بوده است.
جمع‌بندی
نشست بررسی تجارت گیاهان دارویی ایران فرصتی برای شناسایی موانع و تدوین راهکارهای توسعه این حوزه بود. با توجه به ظرفیت‌های بالای کشور در تولید و صادرات گیاهان دارویی، به‌ویژه زعفران، حرکت در مسیر استانداردسازی، افزایش رقابت‌پذیری و توسعه بازارهای جهانی می‌تواند نقش مهمی در رشد این صنعت ایفا کند.