طلای سرخ در چنگال قاچاق و موانع صادراتی/ شناسنامه‌دار شدن زعفران ایران
چالش قاچاق زعفران و تأثیر آن بر صادرات رسمی ایران
زعفران ایرانی، به‌عنوان یکی از ارزشمندترین محصولات کشاورزی، همواره در بازارهای جهانی جایگاه ویژه‌ای داشته است. بااین‌حال، موانع متعدد صادراتی و نبود سیاست‌های حمایتی کافی، باعث افزایش قاچاق این محصول و کاهش صادرات رسمی آن شده است.
تولید و صادرات زعفران در سال ۱۴۰۱
بر اساس گزارش‌های رسمی، تولید زعفران در سال ۱۴۰۱ به ۳۹۸ تن رسید، درحالی‌که صادرات رسمی آن تنها ۲۴۰ تن به ارزش تقریبی ۲۴۴ میلیون دلار بوده است. این در حالی است که با احتساب مصرف داخلی، ایران ظرفیت بالایی برای صادرات این محصول دارد.
خراسان رضوی؛ قطب تولید زعفران ایران
بیش از ۹۳ درصد زعفران کشور در استان خراسان رضوی تولید می‌شود و ۲۳ استان دیگر نیز به کشت این محصول روی آورده‌اند. افزایش بهره‌وری در سال‌های اخیر باعث شده تولید در برخی مزارع از ۳.۵ کیلوگرم در هر هکتار به بیش از ۹ کیلوگرم برسد.
کاهش صادرات رسمی و رشد قاچاق
با وجود افزایش تولید، صادرات زعفران در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال قبل ۱۸ درصد کاهش داشته است. به گفته رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران، یکی از دلایل این کاهش، الزام صادرکنندگان به بازگرداندن ارز حاصل از فروش با نرخی کمتر از بازار آزاد است، که صادرات را از نظر اقتصادی غیرمقرون‌به‌صرفه کرده و باعث خروج فعالان رسمی از این حوزه شده است. در نتیجه، این خلأ توسط قاچاقچیان پر شده و میزان قاچاق افزایش یافته است.
قاچاق زعفران و سوءاستفاده از برند ایرانی
یکی از معضلات جدی صنعت زعفران، عرضه این محصول در بازارهای جهانی با نام کشورهای دیگر است. برخی کشورها زعفران ایران را خریداری کرده و پس از بسته‌بندی مجدد، آن را به نام خود صادر می‌کنند. برای جلوگیری از این موضوع، طرح شناسنامه‌دار کردن زعفران مطرح شده که شامل کدگذاری محصول و مشخص کردن محل تولید آن است.
آینده زعفران ایرانی؛ حمایت و نظارت بیشتر
اگرچه برنامه‌هایی برای ساماندهی بازار زعفران و جلوگیری از قاچاق آن در دست اجراست، اما به نتیجه رسیدن آن‌ها نیازمند زمان و همکاری نهادهای مربوطه است. حمایت از تولیدکنندگان، رفع موانع صادراتی و اجرای قوانین سخت‌گیرانه‌تر برای مقابله با قاچاق، می‌تواند جایگاه ایران را در بازار جهانی زعفران حفظ و تقویت کند.