ساخت نخستین دستگاه اختصاصی تعیین اصالت زعفران در کشور
به گزارش ایسنا، گروهی از پژوهشگران دانشگاه صنعتی شریف موفق به طراحی و ساخت دستگاه طیف‌سنجی قابل حملی برای آنالیز زعفران شدند. این دستگاه گامی اساسی در حل چالش‌های موجود در تولید، بسته‌بندی و صادرات این ادویه ارزشمند به شمار می‌رود.
زعفران، به‌عنوان گران‌ترین ادویه جهان، در میان مواد غذایی، رتبه چهارم بیشترین موارد تقلب را به خود اختصاص داده است. ایران با تأمین ۸۰ درصد از تولید سالانه زعفران، اصلی‌ترین تولیدکننده این محصول در جهان محسوب می‌شود. به همین دلیل، اصالت‌سنجی زعفران ایرانی، ایجاد شناسنامه براساس نوع و مقدار متابولیت‌ها، شناسایی موارد تقلب و تعیین نوع و میزان تقلب، به‌ویژه در حالت جامد، از اهمیت بسیاری برخوردار است. طبق استاندارد بین‌المللی ISO-3632، کیفیت زعفران عمدتاً با استفاده از روش استخراج حلال و طیف‌سنجی فرابنفش-مرئی بررسی می‌شود. با این حال، این روش‌ها به انتقال نمونه به آزمایشگاه نیاز دارند که کاربری آنها در مکان‌هایی مانند مزارع یا محل‌های دادوستد را محدود می‌کند.
در این راستا، یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف با همکاری شرکت پویش تدبیر کرانه (فیزتک)، سامانه طیف‌سنجی قابل حملی را طراحی کرده است. این سامانه با قابلیت کار در گستره طول موج ۴۰۰ تا ۱۰۰۰ نانومتر، امکان آنالیز سریع و غیرتخریبی زعفران در محل و به‌صورت جامد را فراهم می‌آورد.
هادی پرستار، دانشیار دانشکده شیمی و مدیرعامل شرکت پارس سنجش نوآور شریف، درباره این دستگاه گفت: «این سامانه با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیشرفته هوش مصنوعی و پردازش الگوهای طیفی، قادر است اصالت زعفران را تشخیص دهد، منشاء جغرافیایی آن را تعیین کند و شناسنامه‌ای برای زعفران ایرانی ایجاد کند.» او همچنین از طراحی پایگاه داده‌ای برای زعفران ایران خبر داد که به‌واسطه داده‌های طیفی به‌دست‌آمده، ابزاری ارزشمند برای سازمان‌های نظارتی و شرکت‌های خصوصی فعال در حوزه تولید و صادرات زعفران خواهد بود.
وی افزود: «به دلیل قابل حمل بودن دستگاه، کاربران می‌توانند به‌راحتی و بدون نیاز به دانش تخصصی، از قابلیت‌های دستگاه برای تشخیص اصالت و موارد تقلب در زعفران استفاده کنند.»
بر اساس اعلام روابط عمومی دانشگاه شریف، شرکت دانش‌بنیان پارس سنجش نوآور شریف، با هدف توسعه فناوری‌های پیشرفته در زمینه طیف‌سنجی و تصویربرداری همراه با تکنیک‌های هوش مصنوعی، در زمینه اصالت‌سنجی و ارزیابی کیفیت مواد غذایی و دارویی فعالیت می‌کند. این شرکت حاصل سال‌ها پژوهش آکادمیک در حوزه تحلیل مواد غذایی و توسعه روش‌های نوین طیف‌سنجی در دانشگاه صنعتی شریف است.
مأموریت‌های این شرکت شامل تعیین اصالت و سلامت مواد غذایی، ردیابی محصولات کشاورزی، توسعه پایدار کشاورزی و ارتقای صادرات محصولات استراتژیک از طریق فناوری‌های پیشرفته هوش مصنوعی و طیف‌سنجی پرتابل می‌شود.