افغان‌ها به بازار زعفران ایران ورود کردند و آفت زدند!
به گزارش روزنامه نقش اقتصاد، ورود اتباع خارجی، به‌ویژه افغان‌ها و هندی‌ها، به بازار زعفران ایران باعث شده تا بخش عمده‌ای از صادرات این محصول از طریق مسیرهای غیررسمی صورت گیرد. این امر موجب شده است که آمار صادرات رسمی ثبت نشود و سهم ایران از بازار جهانی کاهش یابد.
زعفران، یکی از ارزشمندترین محصولات کشاورزی ایران، سال‌ها نقش مهمی در تجارت خارجی کشور داشته است. اما در سال‌های اخیر، قاچاق این محصول مشکلاتی جدی برای تولیدکنندگان، صادرکنندگان و سیاست‌گذاران ایجاد کرده است. بسیاری از کشاورزان و فعالان اقتصادی معتقدند که عدم برنامه‌ریزی مناسب، ضعف در کنترل بازار و تعرفه‌های نادرست باعث شده است که سود اصلی از تولید زعفران به جیب دلالان و واسطه‌های خارجی برود.
در سال‌های اخیر، اتباع خارجی، به ویژه از افغانستان و هند، اقدام به خرید زعفران به مقادیر بالا از کشاورزان و بازارهای مشهد کرده و این محصول را به‌صورت غیررسمی از کشور خارج می‌کنند. این روند باعث شده است که زعفران ایران در بازارهای جهانی با نام کشورهای دیگر به فروش برسد. قاچاق زعفران نه‌تنها ارزآوری ایران را کاهش داده، بلکه مشکلاتی مانند کاهش قدرت چانه‌زنی در بازارهای بین‌المللی برای تولیدکنندگان داخلی ایجاد کرده است. اگر زعفران از طریق مسیرهای قانونی صادر می‌شد، ایران می‌توانست سهم بیشتری از بازار جهانی کسب کند.
یکی از دلایل اصلی قاچاق زعفران ایران به افغانستان، تفاوت قابل توجه در تعرفه‌های صادراتی است. ایران با تعرفه ۳۷ درصدی برای صادرات زعفران روبه‌رو است، در حالی که تعرفه صادرات زعفران از افغانستان به هند صفر است. این اختلاف تعرفه‌ای باعث شده است که حتی برخی صادرکنندگان ایرانی ترجیح دهند زعفران خود را از مسیر غیرقانونی به افغانستان منتقل کرده و سپس آن را با هزینه کمتر به بازارهای جهانی ارسال کنند.
همچنین، ضعف در نظارت بر بازار داخلی زعفران سبب شده است که دلالان بدون نیاز به اسناد گمرکی، زعفران را از کشاورزان خریداری کرده و به خارج از کشور منتقل کنند. این ضعف نظارتی نه تنها درآمدهای ارزی را کاهش داده، بلکه قدرت رقابتی ایران در بازارهای جهانی را تضعیف کرده است. اصلاح سیستم نظارتی و استفاده از فناوری‌های نوین می‌تواند نقش مؤثری در کاهش قاچاق زعفران داشته باشد.
علاوه بر این، صادرکنندگان رسمی زعفران ایران با مشکلاتی مانند هزینه‌های بالا، پیچیدگی‌های اداری و عدم حمایت‌های لازم مواجه هستند. اگر دولت سیاست‌های تشویقی برای صادرکنندگان در نظر بگیرد، می‌توان انتظار داشت که قاچاق زعفران کاهش یافته و سهم ایران از بازار جهانی افزایش یابد. کاهش تعرفه‌های صادراتی، تسهیل فرآیندهای اداری و حمایت مالی از جمله اقداماتی است که می‌تواند به تقویت صادرات رسمی کمک کند.
یکی از مشکلات اصلی صادرات زعفران ایران، فروش فله‌ای و بدون برند مشخص است. بسیاری از کشورها با بسته‌بندی‌های مدرن و بازاریابی حرفه‌ای، زعفران ایرانی را با قیمت‌های چندین برابر به فروش می‌رسانند. ایران می‌تواند با سرمایه‌گذاری در حوزه بسته‌بندی و برندسازی، ارزش افزوده بیشتری از زعفران به دست آورد و جایگاه خود را در بازار جهانی تثبیت کند.
کارشناسان بر این باورند که برای جلوگیری از قاچاق زعفران و افزایش سهم ایران در بازار جهانی، باید سیاست‌های تجاری و تعرفه‌ای اصلاح شود. کاهش تعرفه‌های صادراتی، حمایت از صادرکنندگان رسمی و نظارت دقیق بر معاملات داخلی می‌تواند به حفظ جایگاه ایران در بازار جهانی زعفران کمک کند.